Başpınar,Erzincan ilinin Kemaliye(Eğin) ilçesine bağlı, şirin bir nahiye idi.
Rakımı 1400 metre olan Başpınar'ın kuzeyinde 3188 metre yüksekliğinde Munzur dağı,
güneyinde 1700 metre yüksekliğinde bulunan Ötegeçe dağı bulunmaktadır. Ötegeçe dağı
önünde, Keban'a doğru uzanan, 750 metre rakımda bulunan Karasu (Fırat)nehri vardır.
Karasu halen Keban barajı göllenme sahası içerisindedir.

Başpınar,Osmanlı idaresinde Diyar-ı bekr Beylerbeyinin 24 sancağından birine merkez olan Harput livası Keban kazasının Çemişgezek nahiyesine bağlı bir köyü olmuştur.
1834 te Reşit Mehmet Paşanın Harput yerine Elazığ şehrini merkez yapması ile
Çemişgezek kaza, Başpınar’da nahiye olmuştur.
1943 yılına kadar Çemişgezek'in bir nahiyesi olan Başpınar,1944 yılında Kemaliye kazasına bağlanmıştır.Çemişgezek kazasına bağlı iken 25 köyü olan Başpınar, Kemaliye'ye
bağlanması ile üç köyünü Çemişgezek'e bırakmış, yedi köyü de Kemaliye merkeze bağlanmış ve 15 köyü kalmıştır.
Kemaliye
Kısacası çeşitli idari devrelerde Elazığ,Tunceli,Malatya ve Erzincan illerine bağlanmıştır.
Kuruluşu hakkında edinilen bilgi, Battal Gazi Malatya’ya geldiği zaman buralara da
name göndermiş ve bir Türk-İslam mahallesi kurulmuş,Yavuz Sultan Selim zamanında
Osmanlı İmparatorluğunun bir köyü olmuştur.
Yerleşen ailelerin yapısı Orta Asya Türkleri(Horasan) oluşudur.
Akraba köy yapısı mevcuttur.
Başpınar,yayla üzerine harmanlar denilen geniş bir meydanlığı ortasına alarak bir
Ay şeklinde yerleşmiştir.Taştan inşa edilmiş üç,dört katlı evler,ahşap işler ve kapıları
özgün yerli mimarinin örnekleridir.Köy bitişik nizam üzerine kurulmuştur.
Başpınar köy içi
Yukarı, orta ve aşağı mahallelerinden başka, köyden 250 metre kadar uzakta,üç haneli
Bahçecik mahallesi vardır. Etrafında çevresine ve Munzur dağı eteklerine sıralanmış
bağlı 15 köy yer almaktadır.
Başpınar evleri,çeşmeleri ve üç camisi ile mimari güzelliklere ev sahipliği yapmaktadır.
Köyde öne çıkan en büyük eser tarihi Başpınar (Salimağa) camii dir.
Hükümet(Köy) Konağı diye adlandırılan yapı,Büyük çeşme,Yazılar mevkiinde Ziyaretgah
(Koçu Baba),Köy oturma odaları,çeşitli yerlerdeki;ağıllar,komlar,bağ evleri,çeşmeler ve
kurunlar unutulmaz anılar taşıyan eserlerdir.
Başpınar zamanında 400’e yakın haneye sahip kalabalık bir nüfus(1500-2000)
barındırmakta idi.Bu nedenle de ekilmeyen tarla, geliştirilmeyen bağ ve bahçe,kullanılmayan ev yoktu.
 |
 |
Çok hanelerin ailelerinde üç sofra kurulur, kaşık sesinden durulmazdı. Hemen her evde bir kuyu dediğimiz dokuma tezgahı bulunur,dokuma tezgahlarında nice dokumalar dokunurdu.
Bu halleri ile halk üretici durumda idi. Şimdi büyük şehirlere göç nedeni ile tarlası, bağı, bahçesi bakımsız halleri ile kendi kaderine bırakılmış, çok haneler boş kalmıştır.Yöre de
kalan halkı da tüketici duruma geçmiştir.
Ancak, gurbetçi insanın yaz aylarında köyünü ziyareti,çeşitli imaratı sevindirici ve ümit verici olmaktadır. Bu durum yörenin geleneksel yazgısı olup,türkülere,manilere
dökülmüştür. Başpınar’da okuma yazma oranı yüzde yüzdür.
. Arşiv(Başpınar İlkokulu yıl 1940)
Başpınarlı’larca İstanbul'da çıkartılan Körçeşme, Fırateli, Başpınarın sesi, Muratyolu,Bizim Pınar ve Eskipınar gibi gazeteler, yöre gazetesi olarak hizmet vererek,uzun yıllar yayın hayatını sürdürmüştür.
Körçeşme gazetesi hatırası (Arşiv-mta)
Körçeşme Gazetesi uzun yıllar yayınlanmış ve her sayısında hemşehrilerimizin yazı ve görüşlerine açık olmuştur.
Başpınarlı 1957 yılında köyüne ulaşan bir yol yaptırmayı ve Kıskalık kayıkbaşı dediğimiz yere bir köprü yaptırmayı başarmıştır. Ancak Keban barajı göllenme sahası içinde kalan köprümüz 1974 yılında su altında kalmış ve yolumuzda işlemez olmuştur.
Böylece Başpınar ve çevresi sakinleri gene çıkmaza girmiştir.
Bu çıkmazdan ancak 1997 yılında ‘’Başpınar Vali Recep Yazıcıoğlu Köprüsü’’nün yapımı ile çıkılmıştır.Başpınar Köprüsü, yapımı ve anıları ile önemli eserdir.
Başpınarda linyit kömür madeni yatakları bulunmaktadır.Çeşitli yıllarda MTA-TKİ tarafından sondaj çalışmaları yapılmıştır.
Başpınar'lılar tarafından kurulmuş iki dernek, üç kooperatif vardır.
Derneklerden birisi, Başpınar Kalkındırma ve Yardımlaşma Derneği; merkezi İstanbul'da olup,1952 yılında kurulmuştur.
İkinci dernek, Keban Barajı Göllenme Sahasında kalan Başpınar Bucağı ve Köyleri Yol ve
Köprü Yaptırma Derneği; merkezi İstanbul'da olup, 1969 yılında kurulmuştur.Köprü ve yol yapımında önemli çalışmalar yapıp görevini en iyi şekilde tamamlamıştır.
Kooperatiflerden ilki, Başpınar Konut Yapı Kooperatifi; 1980 yılında kurulmuş olup, merkezi İstanbul'dadır. Olumlu bir çalışma yapamamıştır.
İkinci Kooperatifimiz, Başpınar S.S. Üretim, Pazarlama ve Tüketim Kooperatifi; merkezi
Başpınar'da olup, 1973 tarihinde kurulmuş olumlu bir çalışma yapamamıştır.
Üçüncü Kooperatifimiz ise S.S. Başpınar Tarımsal Kalkınma Kooperatifi; merkezi Başpınar’dadır. şu anda Devletin 50x4=200 Başlık Damızlık Hayvan yetiştirme
projesini uygulamaktadır.
Başpınar'da kanalizasyon çalışmaları 1984 yılında orta mahallelilerce başlatılmış,
1984 yılında orta mahalle, 1985 yılında yukarı mahalle ve 1986 yılında da aşağı mahalle yardımlaşmalı olarak kanalizasyonlarını yaptırmışlardır. Ancak bağlantısız kalan kısımların yapılması ve bir ana kanal ile köyden daha uzaklara akıtılması için Köy hizmetleri 1987 ve 1988 yıllarında kısmi çalışmalar yaparak bağlantıları sağlamışlardır.
Başpınar, Kasım 1984 de elektriğe, 1986 yılında şebeke suyuna,1997 yılında da
köprüsüne kavuşmuştur.
Başpınar’da bugünkü durumda Jandarma Karakolu,P.T.T,Sağlık Ocağı gibi
resmi daireler bulunmakta;
Bakkal,Fırın,Nalburiye,Minübüs-Kamyon işletmeciliği işleri faaliyettedir.
Ayrıca,Marangoz Atölyesi,Değirmen,Tesisat ve İnşaat işleri makinaları ve ustaları vardır.
S.S.Başpınar Tarımsal Kalkınma Kooperatifi faaliyetini sürdürmektedir.
|